Fara

Gotycki kościół farny pw. św. Małgorzaty w Gostyniu wzniesiono w XV wieku. Budowla miała również charakter obronny.

W połowie XVI wieku dobudowano kruchtę, skarbczyk, kaplicę św. Anny i dwie ostatnie kondygnacje wieży. Od tej chwili wygląd zewnętrzny fary nie uległ większym zmianom.

W latach 1560-1566 świątynią władali innowiercy.

Wystrój wewnętrzny utrzymany jest w stylu barokowym, z kilkoma akcentami gotyku i renesansu.

Lokalizacja: N51.8790691, E17.0184385

Ratusz

Nie zawsze na przestrzeni wieków siedzibą władz miejskich Gostynia był ratusz. Istniał w średniowieczu oraz w XVII i XVIII wieku. Od końca XVIII do połowy XIX stulecia nie było budynku pełniącego taką funkcję.

Obecny ratusz powstał w latach 1910-1912 z połączenia dwóch budynków – dotychczasowej siedziby burmistrza i rady miejskiej oraz gmachu sądu. Autorem projektu był architekt Lucjan Michałowski.

Lokalizacja: N51.8778408, E17.0170568

Rynek

Rynek w Gostyniu istnieje od czasów średniowiecza. Jego wielkość, kształt i promieniście rozchodzące się drogi, świadczą o lokacji miasta na prawie magdeburskim.

Pierwotnie pełnił funkcję handlową i miejsca zgromadzeń mieszkańców. Dziś jest placem reprezentacyjnym.

Przez stulecia wszystkie domy były drewniane. Wiele z nich spłonęło w pożarze w roku 1811. Od połowy XIX stulecia stawiano budynki murowane. Dzisiejsza zabudowa pochodzi z przełomu XIX i XX wieku.

Lokalizacja: N51.8778386, E17.0166639

Szpital

W tym budynku w latach 1841-1846 mieściła się siedziba Kasyna Gostyńskiego, pierwszego stowarzyszenia pracy organicznej w Wielkopolsce.

Po rozwiązaniu organizacji przez władze pruskie, obiekt przekazano Siostrom Miłosierdzia. W 1849 roku utworzono tu Zakład Chorych.

Dziś w rozbudowanym gmachu mieści się szpital, którego patronem jest Karol Marcinkowski – lekarz, społecznik i filantrop.

 Lokalizacja: N51.882759, E17.011004

Muzeum

Budynek wzniesiono w 1903 roku jako Szpital św. Ducha, który był utrzymywany i nadzorowany przez proboszcza starogostyńskiego. Od 1936 roku był to „Zakład Kościelny Schronisko dla Starców pw. św. Ducha”.

W 1948 roku obiekt został przejęty na rzecz Skarbu Państwa od parafii św. Małgorzaty w Gostyniu. Miały tu swą siedzibę kolejno: Miejski Handel Detaliczny, Powiatowa Spółdzielnia Spożywców „Społem” i Powiatowy Urząd Pracy.

Od 2010 roku budynek jest siedzibą Muzeum w Gostyniu (http://muzeum.gostyn.pl).

Lokalizacja: N51.8785938, E17.017752

„Strzelnica”

Budynek powstał w 1896 roku. Do wybuchu II wojny światowej był siedzibą Kurkowego Bractwa Strzeleckiego. Obok mieściła się strzelnica, stąd potoczna nazwa obiektu.

W latach 1896-1919 spotykała się tu większość polskich organizacji. Decyzję o przyłączeniu się gostynian do powstania wielkopolskiego podjęto właśnie tutaj.

W latach 1941-1942 w budynku mieścił się niemiecki obóz dla francuskich jeńców wojennych.

Obecnie znajduje się tu m.in. sala koncertowa Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia.

Lokalizacja: N51.8786824, E17.0029489

Ulica 1 Maja

To jedna z najstarszych gostyńskich ulic. Do 1920 roku nosiła nazwę Leszczyńska, potem przemianowano ją na Świętego Ducha. Po roku 1945 otrzymała obecne brzmienie.

Przy ulicy tej znajdowała się Brama Leszczyńska, przez którą wiodła droga na Wielkie Przedmieście. Nieopodal znajdował się też: cmentarz, kościół i szpital św. Ducha, założony w 1301 roku przez Mikołaja Przedpełkowica, pierwszego dziedzica miasta.

Przechodziła tędy fosa miejska, broniąca dostępu do miasta od strony zachodniej.

Lokalizacja: N51.8782134, E17.0136074

Hotel Polonia

W końcu XIX wieku w miejscu tym Żyd Pinkus Wacht prowadził hotel i oberżę. Na początku XX stulecia budynek stał się własnością Niemca Dohmena. Dokonał on przebudowy i w 1906 roku otworzył hotel „Dohmen”. Pod taką nazwą działał do 1918 roku.

W 1922 roku budynek nabył Władysław Jezierski. Urządził tu hotel „Polonia”, który funkcjonował do połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku.

W latach 1928-1932 działało tu kino „Odeon”.

Lokalizacja: N51.878942, E17.012228

Kino

Budynek obecnego kina powstał w 1935 roku, przy ówczesnej ulicy Dobramyśl, jako Dom Świetlica im. Józefa Piłsudskiego, należący do Związku Strzeleckiego w Gostyniu.

W roku 1936 uruchomiono tu pierwsze w mieście stałe kino dźwiękowe „Słońce”. W 1951 roku zmieniono jego nazwę na „Nysa”. Obecna nazwa „Pod Kopułą” obowiązuje od 2005 roku.

W latach 1946 i 1950 odbywały się tutaj pokazowe procesy Żołnierzy Wyklętych.

Lokalizacja: N51.882340, E17.007153

Biblioteka

W 1934 roku Towarzystwo Czytelni dla Kobiet wzniosło tu okazałą siedzibę. Projektantem był architekt Lucjan Michałowski z Poznania. W gmachu mieściła się biblioteka.
Towarzystwo działało do 1939 roku.
W 1947 roku budynek stał się siedzibą Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gostyniu. Pierwszym jej kierownikiem został Piotr Laurentowski.
Gmach przebudowano w latach 1969-1972. Dobudowano kondygnację i powiększono.
Dziś obiekt jest siedzibą gostyńskiej Biblioteki Publicznej.

Lokalizacja: N51.875954 E17.011616

„Bomboniera”

Budynek powstał na przełomie XIX i XX wieku.
Do roku 1919 mieścił się tutaj hotel „Kaiserhof”, którego właścicielem był Oskar Gabriel. Jego następca, Józef Szyszka, otworzył tu hotel „Resursa” z restauracją.
W 1931 roku obiekt nabył Feliks Marczyński i urządził restaurację „Bomboniera”. Wtedy odbywały się tu spotkania stowarzyszeń – m.in. członków klubu sportowego Kania. Przed rokiem 1939 działały tu też kina: Odeon, Corso i Słońce.
Po 1945 roku w budynku swoją siedzibę miała Milicja Obywatelska, a potem Urząd Skarbowy.
Dziś jest własnością prywatną.

Lokalizacja: N51.878978 E17.009356

Gimnazjum i liceum

Gmach Gimnazjum Ziemi Gostyńskiej oddano do użytku w 1924 roku. Wybudowany został ze składek społecznych z inicjatywy ks. Franciszka Olejniczaka, jako pomnik odzyskanej niepodległości. Dzięki darczyńcom nowocześnie wyposażony. W 1934 roku dobudowano salę gimnastyczną.
Budynek w czasie II wojny światowej został wysadzony w powietrze i spłonął.
Po wojnie ponownie dzięki składkom mieszkańców odbudowany.
Dziś jest siedzibą Zespołu Szkół Ogólnokształcących.

Lokalizacja: N51.876448 E17.011842

Hotel i bank

Budynek wzniesiono w 1908 roku. Mieścił się tutaj Hotel „Czabajski” wraz z oberżą. Funkcjonował do 1918 roku.
W 1919 roku zamieszkał tu zięć właściciela Tomasza Czabajskiego – Władysław Stachowski, znany kolekcjoner, działacz społeczny i regionalista. Od 1925 roku działała tu księgarnia Stachowskich.
W 1945 roku budynek stał się siedzibą obecnego Powiatowego Banku Spółdzielczego, który jest kontynuatorem założonego w 1865 roku Towarzystwa Pożyczkowego.

 Lokalizacja: N51.878627 E17.012280

Kościół pw. Ducha Świętego

Budowę zboru protestanckiego pw. Chrystusa i św. Małgorzaty rozpoczęto w 1905 roku. Po niecałym roku prace budowlane przerwano ze względu na brak środków finansowych. Wznowiono je wiosną 1907 roku, by zakończyć dwa lata później. Powstał neorenesansowy, jednonawowy kościół z wieżą oktagonalną o wysokości około 40 metrów.
W 1945 roku świątynię przejęli katolicy. Została kościołem pomocniczym parafii farnej.
Status kościoła parafialnego otrzymała w 1973 roku.

Lokalizacja: N51.875435 E17.011719

Najstarsza szkoła

W tym miejscu szkoła parafialna istniała już w 1337 roku. Placówka oświatowa działała nieprzerwanie do połowy XVII wieku.
Obecny gmach szkolny postawiono w 1881 roku. Mieściła się tu szkoła elementarna.
W latach 1926-1939 kierownikiem szkoły był Szczepan Kaczmarek, poseł na Sejm Ustawodawczy, rozstrzelany przez Niemców w 1939 roku na miejscowym Rynku.
Od roku szkolnego 1999/2000 mieści się tutaj Gimnazjum nr 1.

Lokalizacja: N51.878819 E17.017778

Sąd

Budynek wzniesiono w 1909 roku przy ówczesnej ulicy Nowej. Prace budowlane trwały dwa lata. Przypuszczać można, że jego projektantem był Emil Friede, radca budowlany, szef Wyższego Urzędu Budowlanego w Zielonej Górze. Powstał budynek sądowy z więzieniem i częścią mieszkalną. Jest prostokątny, dwukondygnacyjny, podpiwniczony. Wzniesiony został na planie nieregularnym, z czterema prostokątnymi skrzydłami. Zbliżony jest kształtem do litery J.
Budynek pełni swą pierwotną funkcję do dziś.

Lokalizacja: N51.877483 E17.011090

Starostwo

Powiat gostyński utworzono w 1887 roku. Pierwszym landratem został zniemczony Ślązak z Opola Jarosław Jarotzky. Po nim obowiązki objął dr Richard Lucke.
Obecną siedzibę władz powiatowych wzniesiono w latach 1899-1900. Kilka lat później dobudowano południowe skrzydło.
W 1910 roku Polacy stanowili 86,3% mieszkańców powiatu. Pierwszym polskim starostą gostyńskim wybrano w 1919 roku Wincentego Dabińskiego.
Budynek był zawsze siedzibą lokalnych władz. Od 1999 roku mieści się tutaj Starostwo Powiatowe.

Lokalizacja: N51.875662 E17.011544